دیابت یکی از بیماری‌های مزمن و شایع در دوران سالمندی است که اگر به‌موقع شناسایی و مدیریت نشود، می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد. در این مقاله، همه چیز را درباره‌ی دیابت نوع ۲ در سالمندان مرور می‌کنیم: از علائم و دلایل بروز آن گرفته تا راهکارهای پیشگیری و خودمراقبتی.
دیابت چیست و چرا در سالمندان اهمیت دارد؟
بدن ما برای تبدیل گلوکز (قند خون) به انرژی، به هورمونی به نام انسولین نیاز دارد. وقتی بدن نتواند انسولین کافی تولید کند یا از آن درست استفاده نکند، قند خون بالا می‌رود و فرد به دیابت مبتلا می‌شود.
دیابت نوع ۲، رایج‌ترین نوع دیابت در سالمندان است و معمولاً به‌آهستگی پیشرفت می‌کند. ممکن است فرد سال‌ها بدون علائم مشخص با آن زندگی کند.
انواع دیابت
دیابت نوع ۱
نوعی نادرتر در سالمندان که در آن، بدن انسولین تولید نمی‌کند و فرد نیاز به تزریق روزانه انسولین دارد.
دیابت نوع ۲
شایع‌ترین نوع دیابت در سنین بالا. در این حالت، بدن هنوز انسولین تولید می‌کند اما سلول‌ها به آن پاسخ نمی‌دهند. عواملی مثل چاقی، بی‌تحرکی، سابقه خانوادگی و سبک زندگی ناسالم، خطر ابتلا را افزایش می‌دهند.
پیش‌دیابت
اگر سطح قند خون کمی بالاتر از حد نرمال باشد ولی هنوز دیابت کامل ایجاد نشده باشد، فرد در مرحله‌ی پیش‌دیابت است. این وضعیت قابل برگشت است—در صورت تغییر سبک زندگی.
علائم شایع دیابت در سالمندان
بسیاری از سالمندان، علائم دیابت را با نشانه‌های پیری اشتباه می‌گیرند. اما باید به این موارد توجه کرد:
خستگی مداوم
تشنگی یا گرسنگی زیاد
کاهش وزن بی‌دلیل
تکرر ادرار
تاری دید
سوزن‌سوزن شدن دست و پا
دیر خوب شدن زخم‌ها یا عفونت‌های پوستی
اگر هر یک از این نشانه‌ها را در سالمند خانواده‌تان دیدید، مشورت با پزشک ضروری است.
چطور دیابت تشخیص داده می‌شود؟
آزمایش‌های رایج برای شناسایی دیابت:
آزمایش قند خون ناشتا (FPG)
آزمایش A1C (میانگین قند خون طی سه ماه گذشته)
آزمایش تصادفی قند خون
تست تحمل گلوکز (OGTT)
در صورت مشاهده‌ی نتایج مشکوک، پزشک معمولاً آزمایش دوم را برای تأیید تجویز می‌کند.
مدیریت دیابت نوع ۲ در سالمندان
کنترل دیابت یعنی جلوگیری از بالا رفتن یا پایین افتادن شدید قند خون. این کار نیازمند رعایت یک برنامه‌ی روزانه، همکاری با پزشک و سبک زندگی سالم است.
اصول کلیدی مدیریت دیابت:
✔ تغذیه سالم
وعده‌های منظم
محدود کردن قند و چربی
مصرف سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های مفید
✔ فعالیت بدنی متعادل
پیاده‌روی، حرکات سبک یا تمرین‌های متناسب با توانایی سالمند، می‌توانند سطح قند خون را تنظیم کنند.
✔ مصرف دارو طبق دستور
داروهای دیابت یا انسولین را باید دقیقاً طبق تجویز مصرف کرد. اگر هزینه‌ی دارو یا عوارضی وجود دارد، باید به پزشک اطلاع داد.
✔ کنترل منظم قند خون
بررسی منظم قند خون در خانه یا توسط پزشک، به پیشگیری از افت یا اوج قند خون کمک می‌کند.
چرا کنترل دیابت مهم است؟
دیابت کنترل‌نشده می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود:
آسیب به کلیه‌ها
مشکلات بینایی
بی‌حسی پا و زخم‌های مزمن
افزایش احتمال سکته قلبی یا مغزی
خطر بالاتر زوال عقل، افسردگی و حتی برخی سرطان‌ها
توصیه‌هایی برای یک زندگی سالم با دیابت
ترک سیگار و الکل
بررسی فشار خون و کلسترول
مراجعه‌ی سالانه به چشم‌پزشک
معاینات منظم دندان‌پزشکی
مراقبت از پاها و پوست
واکسیناسیون‌های ضروری (آنفلوآنزا، ذات‌الریه)
مشورت با پزشک درباره‌ی سلامت روانی
در پایان...
دیابت در سالمندان قابل کنترل است، به شرط آنکه به‌موقع تشخیص داده شود و اقدامات لازم برای مدیریت آن به‌درستی انجام شود. همراهی اعضای خانواده، مشورت منظم با پزشک و پایبندی به برنامه‌ی درمانی، کلید داشتن یک زندگی سالم و فعال در کنار دیابت است. برای حمایت و درمان بهتر، خدمات پزشکی و مراقبتی باماجان در دسترس شماست.
📌 همچنین می‌توانید برای آشنایی با مراقبت‌های عمومی سالمندان، به مقاله‌ی مراقبت‌گری از سالمندان مراجعه کنید.
منبع: موسسه ملی سالمندی آمریکا